Tytuł: Co to jest Autyzm i Zespół Aspergera?
Autyzm
Autyzm jest zaburzeniem rozwojowym, które staje się widoczne w ciągu pierwszych 30-tu miesięcy życia. Jest to zaburzenie trudne do diagnozowania, ponieważ ma bardzo zróżnicowany charakter. Objawy są w różnym stopniu nasilone, różna jest dynamika zmian. Wszystkie dzieci charakteryzuje jednak wycofanie się z kontaktów społecznych, zaburzenia komunikacji, brak akceptacji zmian w otoczeniu, skłonność do powtarzania pewnych czynności i zachowań.
Zespół Aspergera
Zespół Aspergera został zdefiniowany jako jednostka chorobowa w połowie lat 80. Określa się nim najłagodniejsze przypadki autyzmu, dotyczące przede wszystkim zaburzeń funkcjonalnych.
Podobnie jak wszystkie inne przypadki autyzmu jest to zaburzenie rozwoju o podłożu neurologicznym, którego przyczyny na ogół nie są znane. U osoby z Zespołem Aspergera występują typowe dla autyzmu odchylenia i deficyty w kontaktach i umiejętnościach społecznych i w użyciu języka dla potrzeb komunikacji.
Autyzm dziecięcy i zespół Aspergera należą do grupy tzw. całościowych zaburzeń neurorozwojowych, do których zaliczane są również specyficzne trudności szkolne oraz specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji ruchowych. Zaburzenia te charakteryzują się brakiem odpowiednich dla wieku umiejętności uwarunkowanych dojrzewaniem mózgu. Zaburzenia w rozwoju dotyczą wielu sfer rozwoju i funkcjonowania dziecka. W przypadku autyzmu dziecięcego i zespołu Aspergera objawy dotyczą:
- zaburzeń interakcji społecznych;
- zaburzeń porozumiewania (dwustronnej komunikacji słownej i bezsłownej);
- występowania powtarzających się, ograniczonych i stereotypowych wzorców zachowań, zainteresowań i aktywności.
Zespół Aspergera jest najłagodniejszą formą całościowych zaburzeń rozwoju. Autyzm dziecięcy może przybierać różne formy, od łagodniejszych, zbliżonych obrazem klinicznym do zespołu Aspergera, po głębokie, gdy dziecko niemal nie nawiązuje kontaktu z otoczeniem i wymaga stałej opieki.
Skutkiem zaburzeń tych funkcji jest impulsywność, brak hamowania reakcji, zachowanie zdeterminowane przez bodziec, niezdolność do wykonania złożonych zadań bez podpowiedzi, skłonność do powtarzania tych samych działań (perseweracje), stereotypowe, sztywne wzorce zachowań. Dodatkowo, problemem są zaburzenia dotyczące odbioru bodźców objawiające się nad wrażliwością lub zmniejszoną wrażliwością na docierające do dziecka bodźce wzrokowe, słuchowe, zapachowe, dotykowe. Może to powodować takie zachowania, jak: ruchy stereotypowe, hałasowanie.
W przypadku autyzmu dziecięcego bardzo ważne jest postawienie diagnozy w jak najwcześniejszym okresie rozwoju. Wcześnie rozpoczęta intensywna, wielokierunkowa terapia, dzięki tzw. plastyczności mózgu, stwarza warunki do znacznej poprawy funkcjonowania dziecka. Przyjmuje się, że wcześnie podjęta interwencja terapeutyczna powinna być podjęta przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia. U większości dzieci autystycznych objawy widoczne są już w pierwszym roku życia. W typowym autyzmie niepokojące symptomy pojawiają się do 36 miesiąca życia.
Wybór typu szkoły, w której dziecko z całościowymi zaburzeniami rozwoju powinno rozpocząć naukę lub rewalidację, uwarunkowany jest zarówno ilorazem inteligencji dziecka, jak też jego funkcjonowaniem społecznym. Należy mieć na względzie, że w myśl przepisów, o wyborze szkoły decydują rodzice dziecka. Tworzone są szkoły dla dzieci autystycznych, w których dziecko objęte jest nauczaniem dostosowanym do jego możliwości oraz korzysta z oddziaływań terapeutycznych. Dzieci z autyzmem dobrze funkcjonujące, czyli dzieci z normą intelektualną, posługujące się mową, mogą uczęszczać do klas integracyjnych i szkół publicznych. W klasach z jednym nauczycielem dziecko może korzystać z pomocy asystenta nauczyciela, którym na ogół jest pedagog znający specyfikę funkcjonowania i postępowania z dzieckiem z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi.
Wczesne rozpoznawanie zespołów ze spektrum autyzmu
Rozpoznanie zaburzeń jest już możliwe we wczesnym okresie rozwoju dziecka. zaburzenia mogą pojawić się zarówno w niemowlęctwie jak i w okresie przedszkolnym.
Podczas diagnozy warto wykorzystać informacje z takich źródeł jak:
- Neurolog dziecięcy – ocena rozwoju psychomotorycznego
- Pedagog przedszkolny – zaburzenia zachowania w grupie rówieśniczej, zaburzenia emocjonalne, brak występowania umiejętności adekwatnych do wieku
- Pediatra – zaburzenia zdrowotne towarzyszące zaburzeniom emocjonalnym – skierowanie do poradni psychologicznej
- Psycholog – weryfikacja informacji na podstawie wywiadu z rodzicami, opinii przedszkola oraz wykonanych badań i testów
- Psychiatra – diagnostyka kliniczna, farmakoterapia, skierowanie na badania dodatkowe tj. badania genetyczne, badania metaboliczne etc.
Co powinno niepokoić rodzica?
Objawy zaburzeń ze spektrum autyzmu u małych dzieci (0-3 r.ż.):
- Brak dzielenia wspólnego pola uwagi
- Brak lub nieadekwatna reakcja na imię
- Brak proszenia o coś
- Brak wskazywania palcem
- Brak lub ograniczona gestykulacja
- Częste napady złości
- Fiksacje
- Nadwrażliwość na bodźce
- Niezdarność ruchowa
- Obojętność
- Późny rozwój mowy (słowo – 16 miesięcy, fraza – 24 miesiące)
- Silny opór na zmiany
- Sztywność i dziwaczność zachowania
- Zaburzenia zabaw symbolicznych
Niepokojące objawy w zachowaniu dziecka – na co zwrócić uwagę?
Jeśli niepokoją Państwa zachowania dziecka proszę odpowiedzieć przecząco lub twierdząco na zamieszczone poniżej pytania:
- Czy Twoje dziecko patrzy na Ciebie, kiedy wymawiasz Jego imię?
- Czy łatwo jest uzyskać kontakt wzrokowy z Twoim dzieckiem?
- Czy ludzie z łatwością rozumieją mowę Twojego dziecka?
- Czy Twoje dziecko wskazuje to, czego chce (np. zabawkę, która jest poza Jego zasięgiem)?
- Czy Twoje dziecko pokazuje coś, co je zaciekawiło palcem, aby podzielić się z Tobą swoim zainteresowaniem?
- Czy Twoje dziecko potrafi bawić się w udawanie (np. karmi lalkę )?
- Czy Twoje dziecko podąża wzrokiem tam, gdzie Ty patrzysz?
- Czy Twoje dziecko używa przedmiotów zgodnie z ich przeznaczeniem?
- Czy Twoje dziecko łatwo adaptuje się do zmian, kiedy Jego codzienny rytm dnia zmienia się?
- Czy Twoje dziecko łatwo akceptuje zmiany ułożenia rzeczy w jego otoczeniu?
- Jeśli Twoje dziecko próbuje pocieszyć smutną osobę w najbliższej rodzinie?
- Czy Twoje dziecko używa prostych gestów?
- Czy Twoje dziecko patrzy na Ciebie, aby zobaczyć Twoją reakcję w nowej sytuacji?
Przy większości przeczących odpowiedzi prosimy o kontakt z psychologiem poradni – rejestracja 71-722-20-02
Jeśli podejrzewasz autyzm u swojego dziecka – krok po kroku
Podejrzewasz u swojego dziecka autyzm?
Jeśli obserwujesz u swojego dziecko trudności z komunikacją, brak zainteresowania relacjami społecznymi oraz dziwne stereotypowe zabawy – skorzystaj z pomocy….
- Skonsultuj się z lekarzem rodzinnym.
- Jeśli nadal niepokoi Cię zachowanie dziecka umów się na wizytę do psychiatry dziecięcego (bez skierowania). Placówki wykonujące badania w tym kierunku:
- Oddział Fundacji „Promyk Słońca”, Centrum Diagnostyczno-Rehabilitacyjne, ul. Swobodna 8a, tel. 71 782 77 77, 50-088 Wrocław
- Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży, ul. Podwale 13, tel. 71 355 63 61, 50-043 Wrocław
- Dzienny Ośrodek Psychiatrii i Zaburzeń Mowy dla Dzieci i Młodzieży – Poradnia Zdrowia Psychicznego, ul. Wołowska 9, tel. 71 352 84 12, 51-131 Wrocław
- Centrum Neuropsychiatrii „NEUROMED” SP ZOZ we Wrocławiu przy ul. Białowieskiej 74a tel. 71 350 17 80 w. 31, www.neuropsychiatria.com
- Poradnia Zdrowia Psychicznego przy Dolnośląskim Centrum Pediatrycznym im. Janusza Korczaka SPZOZ, Al. Kasprowicza 64/66 tel. 71 323 64 09, 51-137 Wrocław
- Centrum Rehabilitacji i Neuropsychiatrii „CELESTYN” NZOZ, Mikoszów 27, tel. 71 395 81 01, 57-100 Strzelin
3. Jeżeli lekarz postawi diagnozę ze spektrum autyzmu (całościowe zaburzenie rozwoju, autyzm, autyzm atypowy, Zespół Aspergera) – zgłoś się telefonicznie do Powiatowego Zespołu Poradni Psychologiczno – Pedagogicznych (Tel 71.722 20 02) aby określić, na jakim poziomie rozwoju funkcjonuje Twoje dziecko i ustal termin spotkania. Wszystkie dokumenty i wnioski podpiszesz na pierwszym spotkaniu, nie musisz specjalnie przyjeżdżać wcześniej z wypełnionym wnioskiem.
w Powiatowym Zespole Poradni Psychologiczno – Pedagogicznych diagnozą dzieci autystycznych zajmują się:
Anna Kuczkowska – psycholog,
Anna Dudek – psycholog,
Aleksandra Ulatowska – pedagog.
- podczas badań należy przedstawić dotychczasową dokumentację dziecka,
- pierwsze spotkanie z rodzicami odbywa się bez udziału dziecka,
- kolejne spotkanie to obserwacja i badanie dziecka przez psychologa i pedagoga (w razie potrzeby planowane są kolejne terminy wizyt w poradni),
- obserwacja funkcjonowania dziecka w środowisku szkolnym/placówce,
- spotkanie diagnostów przeprowadzających badanie z rodzicami i omówienie badań oraz przekazanie wskazówek do dalszego postępowania,
- ewentualnie terapia dziecka
4. Zespoły Orzekające powoływane przez dyrektora Poradni wydają orzeczenia dla dzieci z Autyzmem:– o potrzebie kształcenia specjalnego w placówkach (przedszkolach i szkołach integracyjnych, specjalnych i ogólnodostępnych),(Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się na okres roku szkolnego, etapu edukacyjnego albo okresu kształcenia w danej szkole. Etapy edukacyjne w rozumieniu prawa oświatowego to: edukacja przedszkolna (obejmująca zerówkę, nawet jeśli jest to zerówka szkolna), nauczanie początkowe (klasy 1-3), nauka w klasach 4-6, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna)
– o potrzebie indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży,(Orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania wydawane jest na okres nie krótszy niż jeden miesiąc)
– o potrzebie zajęć rewalidacyjno- wychowawczych,oraz opinie:
– o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole.(zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju powinny być dostosowane do specyficznych potrzeb dziecka. Są one realizowane przez zespoły wczesnego wspomagania, indywidualnie lub w małych grupach, na terenie poradni, przedszkoli i szkół, które zatrudniają specjalistów i posiadają odpowiedni sprzęt. Zajęcia te mogą odbywać się także w domu, w szczególności z dziećmi, które nie ukończyły 3. roku życia. Nie ma przepisów oświatowych, które by zabraniały korzystania przez dziecko z wczesnego wspomagania w dwóch różnych miejscach, np. na terenie poradni i przedszkola specjalnego – Odpowiedź MEN na pismo WJ2_Rz49/2011
Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania organizuje się w wymiarze od 4 do 8 godzin w miesiącu, w zależności od możliwości psychofizycznych i potrzeb dziecka. Zajęcia realizuje się z dziećmi od momentu uzyskania opinii o konieczności wczesnego wspomagania rozwoju do czasu rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole. Wczesne wspomaganie przysługuje również dzieciom, które uczęszczają do zerówek w szkołach – zerówka to oddział przedszkolny przy szkole.)
5. Jeżeli Twoje dziecko otrzymało opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju, to:
– złóż podanie o zorganizowanie wczesnego wspomagania do dyrektora przedszkola, do którego dziecko uczęszcza na zajęcia lub do Wydziału Edukacji, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego we Wrocławiu ul. T. Kościuszki 131, 50-440 Wrocław, Tel 71.722 18 22. Dołącz otrzymaną opinię.
6. Jeżeli Twoje dziecko otrzymało orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego to:
– złóż podanie do Wydziału Edukacji, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego we Wrocławiu, ul. T. Kościuszki 131, 50-440 Wrocław, Tel 71.722 18 22, dołącz 2 egzemplarze orzeczenia w celu uzyskania skierowania do placówki oświatowej: integracyjnej, masowej, specjalnej – zgodnie z zaleceniami Zespołu Orzekającego.
7. Możesz uzyskać pomoc w zakresie usług opiekuńczych lub/i specjalistycznych usług opiekuńczych. W tym celu zgłoś się do:
– właściwego Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, w gminie w której mieszkasz.
Ośrodek Pomocy Społecznej po przeprowadzonym postępowaniu może przyznać usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, okres i miejsce świadczenia, a także określa ich odpłatność wydając indywidualną decyzję administracyjną. Podstawą do podjęcia decyzji jest wizyta pracownika socjalnego i przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny albo w miejscu ich pobytu. Odpłatność za usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi określa rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz.U. Nr 189, poz. 1598). Z odpłatności są zwolnione osoby, których dochód netto na osobę w rodzinie jest niższy niż kryterium dochodowe określone w ustawie z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (jt.Dz.U. Nr 115, poz.728 z późn. zm.). Odpłatność za godzinę usług wzrasta w zależności od wysokości dochodu.
8. Jeżeli Twoje dziecko jest dorosłe to skontaktuj się z:
– Dolnośląskim Stowarzyszeniem na rzecz Autyzmu, 71 342 72 08, www.autyzm.wroclaw.pl Stowarzyszenie udziela również informacji dotyczącej problematyki autyzmu.